Gids koffiezetapparaat schoonmaken & onderhouden

In dit artikel gaan wij je precies uitleggen hoe je jouw koffiemachine schoonmaakt en ontkalk en wat je vooral wel en niet moet doen. 

Over één ding zijn we het allemaal eens: het onderhouden van je koffiezetapparaat is belangrijk voor de smaak van de koffie en de levensduur van het apparaat. Maar er lijken veel fabeltjes rond te gaan en het is lastig om te bepalen of je nu wel of geen schoonmaakazijn of citroenzuur kunt gebruiken. Ook kijken we naar de onderhoudskosten voor een volautomatische koffiemachine. Kortom, in dit artikel staat alles wat je moet weten rondom het schoonmaken en het ontkalken van jouw koffiezetapparaat.

Noodzakelijke onderhoudstappen

Slecht onderhoud kan de prestaties van jouw koffiemachine beïnvloeden en leiden tot dure reparaties. Daarom zijn de onderstaande onderhoudstappen een must om de levensduur van jouw koffiezetapparaat te verlengen.

Voor iedere koffiemachine:

1. Ontkalken: dit verwijderd kalkaanslag van de verschillende onderdelen.
2. Grote reinigingsbeurt: Dit verwijdert koffieresten en zorgt voor een betere smaak van jouw koffie.

Uitsluitend voor een volautomatische koffiemachine:

3. Reinigen melksysteem: Melkresten kunnen bacteriën bevatten, dus het is essentieel om dit systeem regelmatig te reinigen.
4. Reinigen zetgroep: dit is het belangrijkste onderdeel van een koffiemachine en is dagelijks in aanraking met koffie. Belangrijk dus om deze goed te onderhouden.

De meeste volautomatische koffiemachines geven een melding wanneer het tijd is om een onderhoudsprogramma raad te plegen. Bij simpelere koffieapparaten zoals een Nespresso machine of een traditioneel filter-koffiezetapparaat zal je zelf moeten inschatten wanneer het tijd is voor een onderhoudsbeurt.

Hoe koffiemachine ontkalken?

1. Kies een ontkalkingsmiddel: Dit kan een specifiek ontkalkingspoeder zijn, zoals Biocaf of Urnex, of een huishoudelijk middel zoals azijn¹.
2. Vul het reservoir: Voeg het ontkalkingsmiddel toe aan het waterreservoir van de koffiemachine volgens de aanbevolen verhoudingen.
3. Laat de machine draaien: Zet de koffiemachine aan en laat het ontkalkingsmiddel door de machine lopen zonder koffie te zetten.
4. Spoel de machine: Nadat het ontkalkingsmiddel volledig door de machine is gelopen, vul je het reservoir met schoon water en laat je de machine nogmaals draaien om eventuele resten van het ontkalkingsmiddel te verwijderen.
5. Herhaal indien nodig: Afhankelijk van de ernst van de kalkaanslag kan het nodig zijn om het proces te herhalen.

Hoe vaak ontkalken?

Fabrikanten raden aan om jouw koffiemachine minstens iedere 3 maanden te ontkalken. Echter hangt het antwoord op deze vraag af van verschillende factoren:

• Het gebruik: hoeveel kopjes koffie zet je op een dag
• Gebruik waterfilter: met het gebruik van een waterfilter hoef je minder vaak te ontkalken.
• Waterhardheid in jouw regio: hoe hoger de waterhardheid, hoe vaker je moet ontkalken.

Bij de meeste volautomatische koffiemachines stel je de waterhardheid van jouw regio in. Op basis van de waterhardheid en het gebruik geeft het apparaat een melding wanneer je moet ontkalken (dit geldt overigens niet voor alle volautomatische koffiemachines). 

Koffiemachines zoals een filter-koffiezetapparaat of Nespresso machine hoef je minder vaak te ontkalken dan een espressomachine, aangezien er bij deze zetmethoden geen sprake is van druk (pressure). 

Kun je een koffiezetapparaat ontkalken met azijn?

Azijn wordt veel gebruikt als ontkalker voor huishoudelijke apparaten en dus ook koffiemachines. Er zijn voor- en tegenargumenten voor Azijn, welke we hieronder bespreken:

Voorstanders:

• Azijn is goedkoper
• Geen gevaar voor de gezondheid (het is tenslotte natuurlijk)
• Geen zure smaak na afloop als je de koffiemachine maar goed een aantal keer met water doorspoelt.

Tegenstanders:

• Het kan rubberen onderdelen in de machine beschadigen.
• De koffie smaakt na afloop naar azijn
• Het gebruik van azijn kan de garantie ongeldig maken.

Uiteindelijk moeten we niet vergeten dat de fabrikanten van koffiemachines en de verkopers van ontkalkers tot de “tegenstanders van azijn” behoren. Het is een industrie waarmee miljoenen verdient worden, het is dus begrijpelijk dat ze dit in stand willen houden.

Wat is de beste ontkalker?

Fabrikanten beweren altijd dat alleen een ontkalker van hun eigen merk werkt. Maar ik durf te beweren dat dit niet waar is. Je kunt prima een ontkalker van een huismerk kopen. Wél is het belangrijk dat de ontkalker geschikt is voor koffiemachines. Wij hebben de verschillende ontkalkers getest en ons onderzoek vind je hier.

Een veelgebruikte ontkalker is van het merk HG. Dit is een goede ontkalker, alleen is deze wat duurder dan de gemiddelde ontkalkers.

Is een waterfilter nu echt noodzakelijk?

In sommige delen van Nederland is er minder kalk in het water, waardoor ontkalken of het gebruik van een waterfilter minder belangrijk kan zijn. Echter, waterfilters kunnen andere onzuiverheden uit het water verwijderen, wat de smaak van jouw koffie kan verbeteren.

Waterhardheid per regio

Bron: waterhardheid.nl – vind hier de waterhardheid in de gemeente waar je woonachtig bent.

Extra tips voor ontkalken

• Gebruik altijd vers water voor het zetten van koffie.
• Voer regelmatig een reinigingscyclus uit, zelfs als u gefilterd water gebruikt.

Oorzaak kalkaanslag

Water is in staat om bijna alles in de loop van tijd op te lossen. Tijdens de reis die het aflegt (waterleidingen, reservoirs etc.) zal het moleculen van de objecten waarmee het in contact komt op zich nemen. Naarmate er warmte en druk wordt toegepast, zal water sommige van deze moleculen en mineralen loslaten. Kalkaanslag is dus een opeenhoping van al deze stoffen.

Waarom ontkalken?

Ontkalken zorgt ervoor dat jouw machine efficiënt werkt, verlengt de levensduur van jouw machine en zorgt voor een betere smaak van jouw koffie.

Stappenplan koffiemachine schoonmaken

Het voordeel van een volautomatische koffiemachine is dat je met veel gemak koffie zet. Hier tegenover staat dat je het apparaat regelmatig moet schoonmaken. Hieronder bespreken we de belangrijkste onderhoudsbeurten.

1. Het systeem reinigen (grote schoonmaakbeurt)

Na een x aantal bereidingen dien je een volautomatische koffiemachine van een grote schoonmaakbeurt te voorzien. Hiervoor maak je gebruik van een reinigingstablet.

Frank, eigenaar van deze website, is trotste bezitter van de Jura Ena Mirco 1. Alhoewel dit apparaat al lang niet meer op de markt is, zijn de stappen voor alle volautomatische koffiezetapparaten vrijwel hetzelfde. Hieronder doorloopt hij alle stappen met je.

Laten we snel beginnen, stap voor stap:

Dat was ‘m. Nadat het apparaat klaar is met doorspoelen gaan de lampen weer branden als normaal en kan ik weer koffie zetten.

Het is raadzaam om altijd even de handleiding erbij te pakken, aangezien de bediening van iedere machine anders werkt. Onderaan de pagina hebben we een link geplaatst voor populaire merken mocht je de handleiding niet meer in bezit hebben.

2. Reinigen melksysteem

Het reinigen van het melksyteem verschilt per koffiezetapparaat. Zo maakt de ene machine gebruik van een ingebouwd melkreservoir, terwijl machines van bijvoorbeeld Jura, Siemens en Krups vaak gebruik maken van een melkfunctie met een slangetje.

Het is altijd aan te raden om het melksysteem na gebruik te doorspoelen. Sommige merken raden aan om dagelijks een melkreiniger te gebruiken, kijk dit dus even na in de handleiding.

Reinigen melksysteem met melkslang

1. Spoelen: Na het bereiden van melkdranken, spoel je het melksysteem om eventuele melkresten te verwijderen. Sommige geavanceerde machines hebben een automatische spoelfunctie die dit na een bepaalde tijd doet.
2. Dagelijkse Reiniging: Aan het einde van elke dag waarop melkdranken zijn gemaakt, reinig je het melksysteem. Gebruik hiervoor het geautomatiseerde proces van de machine en voeg indien nodig een reinigingstablet of -oplossing toe.
3. Demontage van de Melkopschuimer: Af en toe is het nuttig om de melkopschuimer te demonteren en de onderdelen in een reinigingsoplossing te weken, vooral als je merkt dat de machine niet goed schuimt of als de melk niet soepel uit de tuit stroomt.
4. Reiniging van de Melkslang: De melkslang moet regelmatig worden gereinigd, vooral als je merkt dat er resten in de slang achterblijven. Afhankelijk van het type melk dat je gebruikt, is het raadzaam de slang van tijd tot tijd te controleren en te reinigen. Overweeg de slang elke paar maanden te vervangen om hygiënische redenen.

Reinigen melksysteem met melkreservoir

Het reinigen van een melkreservoir is wat eenvoudiger dan een melksysteem met slang. 

1. Haal het melksysteem uit elkaar: Verwijder het melksysteem van de koffiemachine en gooi eventuele overgebleven melk weg.
2. Reinig alle onderdelen: Maak alle onderdelen grondig schoon, hetzij in de vaatwasser (indien het materiaal dit toelaat) of onder de kraan met lauw water en een mild afwasmiddel. 
3. Droog en monteer: Droog alle onderdelen zorgvuldig af en plaats ze vervolgens weer terug in de machine.

3. Zetgroep schoonmaken

Het onderhouden van de zetgroep bestaat uit twee stappen: het reinigen ervan en het invetten van de bewegende onderdelen.

1. Wekelijkse Reiniging van de Zetgroep:

• Zet de machine uit.
• Open het deurtje of compartiment waar de zetgroep zich bevindt.
• Verwijder de zetgroep uit de machine.
• Spoel de zetgroep grondig af met koud of lauw water, en let daarbij op de kleine openingen en groeven. Gebruik eventueel een tandenborstel om de hoekjes goed schoon te maken.
• Laat de zetgroep volledig opdrogen voordat je deze terugplaatst.
• Plaats de zetgroep terug in de machine en zet de machine weer aan.

2. Maandelijks Smeren van de Zetgroep:

• Na het reinigen van de zetgroep, smeer je deze maandelijks met een geschikt smeermiddel.
• Breng het smeermiddel aan op alle bewegende delen van de zetgroep.
• Plaats de zetgroep weer terug in de machine.

Wat zijn de onderhoudskosten?

Waar mensen vaak niet aan denken wanneer ze een mooie koffiemachine kopen zijn de onderhoudskosten. Samen met Jari, trotste bezitter van de Nivona CafeRomatica 820 gaan we kijken wat hij jaarlijks kwijt is aan onderhoudskosten. Om zijn koffiezetapparaat in goede doen te houden, doorloopt hij altijd netjes en tijdig de aanbevolen onderhoudsbeurten. 

Hij koopt al zijn onderhoudsproducten bij Corio.

Ontkalker

• Product: Ontkalkingsvloeistof
• Prijs: €12,50 per liter
• Gebruik: 250 ml per keer
• Frequentie: Eens in de 3 maanden
• Jaarlijkse kosten:
  • 4 keer per jaar x 250 ml = 1000 ml per jaar
  • De jaarlijkse kosten bedragen €12,50.

Reinigingstabletten

• Product: Reinigingstabletten
• Prijs: €11 voor 10 stuks (€ 1,10 per tablet)
• Gebruik: 1 tablet per keer
• Frequentie: eens per 250 kopjes koffie. Hij zet ongeveer 6 kopjes koffie per dag, wat betekent dat die iedere 1.5 maand een reinigingsbeurt uitvoert.
• Jaarlijkse kosten:
  • 8 tabletten per jaar
  • 8 x € 1,10 = € 8,80 op jaarbasis

Melksysteem reiniger

• Product: Cappuccino reiniger
• Prijs: €12,50 per liter
• Gebruik: 25 ml per keer
• Frequentie: Eens per week. Hij drinkt samen met zijn partner 2 cappuccino’s per dag.
• Jaarlijkse kosten:
  • 52 keer per jaar x 25 ml = 1300 ml per jaar (1,3 liter)
  • 1,3 x €12,50 = €16,25 per jaar

Waterfilter

• Product: Nivona Claris waterfilter
• Prijs: €13,95 per stuk
• Frequentie: Het is aanbevolen om deze eens per 2 maanden te vervangen.
• Jaarlijkse kosten:
  • 6 x €13,95 = € 83,70 per jaar

Let op: bij sommige merken dien je het koffiezetapparaat eens in de 2 – 3 jaar grondig schoon te laten maken door een professioneel reparatiebedrijf. Dit brengt extra kosten met zich mee.

Wanneer waterfilter vervangen koffiemachine?

Hoe vaak je een waterfilter dient te vervangen hangt af van het gebruik en de waterhardheid in jouw regio. Bij sommige volautomatische koffiemachines stel je de waterhardheid in en bepaald het koffiezetapparaat op basis van deze informatie hoe vaak je de waterfilter dient te vervangen. Gemiddeld genomen dien je de waterfilter eens per 2 maanden te vervangen, maar dit verschilt dus per regio.

Grote onderhoudsbeurt uitbesteden

Bij KoffieMatters in Leeuwarden kun je terecht voor diverse onderhoudsbeurten voor je koffiemachine met een verwijderbare zetgroep. De kosten voor een reinigingsbeurt variëren tussen de €70 en €200, afhankelijk van het type onderhoud dat je kiest. Voor €70 krijg je een basisreiniging waarbij de zetgroep en het drainageventiel worden gereinigd en de machine wordt ontkalkt. Voor een uitgebreidere beurt die rond de €200 kost, wordt er een complete revisie van het drainageventiel uitgevoerd, alle rubbers vervangen en de machine zowel intern als extern volledig gereinigd. Het regelmatig laten onderhouden van je koffiemachine zorgt voor een optimale werking en een langere levensduur van het apparaat.